KNV-jurist Patrick Mommers bespreekt in deze rubriek onderwerpen op het gebied van arbeidsrecht. Deze keer: hoe om te gaan met het opnemen en vervallen van vakantiedagen? Voor werkgevers is het belangrijk om hier een actief beleid in te voeren.

Volgens de Nederlandse wet zijn werknemers in principe zelf verantwoordelijk voor het opnemen van vakantiedagen. Soms nemen werknemers echter geen of weinig vakantiedagen op. Wettelijke vakantiedagen (de twintig dagen per jaar waar elke fulltimer recht op heeft) vervallen binnen een half jaar na het jaar waarin ze zijn opgebouwd. Op bovenwettelijke vakantiedagen is een verjaringstermijn van vijf jaar van toepassing.

De eerder genoemde korte vervaltermijn van een half jaar geldt niet als de werknemer redelijkerwijs niet in staat is geweest om de vakantiedagen op te nemen. Dat speelt bijvoorbeeld in gevallen waarin werknemers volledig arbeidsongeschikt zijn en totaal niet kunnen reïntegreren. De werknemer zal moeten aantonen dat hier sprake van is.

Bijkomen van werk

Van belang is dat het recht op vakantie ook is vastgelegd in Europese regelgeving. In Europees verband wordt erg veel waarde gehecht aan het daadwerkelijk opnemen van vakantiedagen door werknemers. Op die manier kunnen zij bijkomen van hun werk, ontspannen en over vrije tijd beschikken. Die lijn is al lange tijd te zien in uitspraken van het Europese Hof van Justitie. Ook rechters in Nederland moeten rekening houden met de beslissingen van dat Europese Hof.

In een aantal uitspraken heeft het Europese Hof aangegeven dat vakantierechten kunnen vervallen als de werknemer daadwerkelijk de mogelijkheid heeft gehad om gebruik te maken van zijn recht op vakantie. Ook is van belang dat het Hof werknemers als de zwakkere partij binnen een arbeidsverhouding beschouwt. Daarom moet volgens het Hof worden vermeden dat de verantwoordelijkheid om ook echt vakantiedagen op te nemen alleen bij de werknemer ligt.

Verantwoordelijk voor opnemen dagen

Als dat zo zou zijn, zou een werkgever simpelweg kunnen afwachten of een werknemer vakantie aanvraagt, of niet. Dezelfde werkgever zou dan kunnen stellen dat als er geen vakantie-aanvraag is gedaan, het recht op vakantie gewoon is vervallen als de vervaltermijn is verstreken. Het Hof ziet het dus niet op deze manier en vindt dat óók de werkgever een verantwoordelijkheid heeft om er voor te zorgen dat de vakantiedagen worden opgenomen.

Wat betekent dat in de praktijk? Werkgevers hoeven werknemers in elk geval niet te dwingen om werkelijk vakantiedagen op te nemen. Maar een werkgever moet wel (aantoonbaar) zijn werknemers in staat stellen om dat te doen. Volgens het Hof moet een werkgever waar nodig een werknemer formeel aanzetten om vakantie op te nemen, waarbij de werkgever dan tevens dient aan te geven dat de vakantierechten over enige tijd zullen vervallen. Natuurlijk zal dat op tijd moeten gebeuren, zodat de werknemer in kwestie de vakantiedagen nog vóór het verstrijken van de vervaltermijn kan opnemen.

Vakantierechten vervallen

Het is op basis van deze uitspraken zaak om als werkgever actief in de gaten te houden wanneer vakantierechten van werknemers vervallen, hen op tijd –aantoonbaar- te wijzen op het feit dat de rechten gaan vervallen en wanneer dat gebeurt, dat de vakantiedagen vóór die tijd moeten zijn opgenomen en dat de vakantierechten ook echt vervallen als dit niet of te laat gebeurt. De werkgever moet dus kunnen stellen en bewijzen dat een werknemer bewust, en wetende wat de gevolgen zijn, heeft afgezien van het opnemen van de wettelijke vakantierechten.

Patrick Mommers
Jurist bij Koninklijk Nederlands Vervoer