In de gemeente Twenterand zijn de afgelopen tijd 22 leerlingen die eerst met de taxi naar school gingen zelfstandig gaan reizen. Dat is zo’n 10 procent van het totale aantal scholieren dat recht had op leerlingenvervoer. Met de succesvolle aanpak met persoonlijke vervoersplannen wordt in het huidige schooljaar opnieuw aan de zelfredzaamheid van ongeveer twintig leerlingen gewerkt.

Het bevorderen van zelfstandig reizen door leerlingen die van taxivervoer gebruik maken komt steeds vaker voor. Het is uiteraard niet voor iedere scholier uit deze doelgroep mogelijk, maar waar het wel kan, zorgt het voor meer zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Dat verbetert de toekomstperspectieven van het kind in kwestie, legt Herma Naafs uit. Zij is medewerker leerlingenvervoer bij de gemeente Twenterand.

“Het vergroten van de eigen kracht en zelfstandigheid van de jongeren geeft hen betere kansen voor de toekomst. Door jong te beginnen is er een enorm duurzaam effect voor de langere termijn. Deze jongeren hoeven bijvoorbeeld later ook niet met de taxi naar familie, werk of dagbesteding en kunnen zichzelf beter redden. Ik ben ook echt trots op de ouders die dit avontuur met ons hebben aangedurfd.”

Zekerheid van slagen

De ouders vormen in zo’n project een belangrijke schakel, want vrijwillige deelname is een randvoorwaarde die door de gemeenteraad is opgelegd. Naafs: “Daar ben ik ook echt voorstander van, want als de ouders meewerken weten we bijna zeker dat het zal slagen. Als wij aan ouders voorstellen dat hun gehandicapte kind zelfstandig gaat reizen naar school, zijn ze eerst meestal terughoudend. Zij hebben vaker gemaakt dat hun kind de neus stootte en willen voorkomen dat dit opnieuw gebeurt.”

“De kinderen zelf zijn negen van de tien keer meteen enthousiast over het vooruitzicht dat we ze bieden. Als ze daarin eenmaal stappen gaan zetten, zien de ouders ook dat ze zich ontwikkelen. En het betekent enorm veel voor een kind als ze wat meer vrijheid krijgen. Gewoon eens een half uur na schooltijd blijven hangen om met andere leerlingen te praten, in plaats van meteen de taxi in te moeten.”

Daarmee is niet gezegd dat elk kind de overstap uiteindelijk ook maakt. “Voor een paar kinderen werd het toch te veel, zodat zij weer teruggingen naar taxivervoer. En soms willen ouders dat zelf graag. Die deur moet je altijd openhouden, er moet gewoon een weg terug zijn als het kind het niet aan blijkt te kunnen. En soms is er een middenweg: een keer per week zelfstandig reizen, de andere dagen met het taxibusje. Juist omdat de oplossing voor elk kind anders is, werken we behoedzaam en stapsgewijs.”

Op zoek naar de beste oplossing

De kinderen zijn en worden naar zelfstandig reizen begeleid met behulp van persoonlijke vervoersplannen (PVP). Hiervoor zocht Twenterand de samenwerking met het vervoersbureau OVB van Larcom. Dat keek samen met de ouders naar de beste manier waarop hun kinderen naar school kunnen reizen. Dat kan het openbaar vervoer zijn, maar ook een brommer, fiets, e-bike of een combinatie van die modaliteiten. De gemeente betaalt de OV-reizen en het gebruik van de ondersteunende GO-OV app, of de leerling krijgt van de gemeente een e-bike in bruikleen.

Naafs geeft een voorbeeld van zo’n persoonlijk vervoersplan voor een leerling van een school voor zeer moeilijk lerende kinderen. “We zijn begonnen met hem op de e-bike naar zijn stage te laten reizen. Vervolgens is hij de e-bike ook steeds meer voor zijn andere reizen gaan gebruiken en inmiddels maakt hij helemaal geen gebruik meer van taxivervoer. En hij heeft ook werk gevonden.” 

Het proces van reizen met de taxi naar zelf met de fiets of het OV naar school gaan verloopt stapsgewijs, op het tempo van de leerling. Zo zijn er enkele leerlingen uit de eerste ‘lichting’ die dat proces nog aan het afronden zijn, omdat zij door alle coronaperikelen wat meer tijd nodig hebben.

Stap voor stap

“Sommige leerlingen durven het in eerste instantie niet aan om naar een opstappunt voor openbaar vervoer te gaan”, vertelt Naafs. “Dus dan begin je ermee om het kind naar de taxi op de hoek van de eigen straat te laten lopen, in plaats van voor de deur. Zo kun je stap voor stap toewerken naar de opstappunten, zoals bushaltes en stations. De ene keer duurt dat een half jaar, de andere keer anderhalf jaar.” Overigens hebben de afgelopen tijd relatief veel leerlingen de overstap gemaakt omdat er voor het eerst een groepsgewijze pilot liep, waar dat voorheen altijd per individueel kind ging. “Dat maakt wat we afgelopen periode hebben gedaan wel uniek”, aldus Naafs.

Binnen dit geheel spelen de vervoerders uiteraard ook een rol. Als kinderen zelfstandig gaan reizen, betekent dat voor hen een kleiner vervoersvolume. En er zijn in dit contract geen afspraken waarbij de vervoerders vergoed worden voor een kind dat de overstap maakt. Desondanks ziet Herma Naafs dat de taxibedrijven graag en goed meewerken.

“Zij zien ook wat het betekent voor een kind om zelfredzaam en zelfstandig te zijn. De wil om daar aan mee te werken is er bij de vervoerders zeker, maar het verschil in volume moet voor hen natuurlijk niet te groot worden. Anderzijds stromen er elk jaar natuurlijk weer nieuwe leerlingen in, dus het is niet zo dat de te vervoeren groep alleen maar kleiner wordt. Ook al omdat we zien dat er weer meer kinderen van het speciaal onderwijs gebruik gaan maken.”

Win-winsituatie

Hoewel het hele initiatief is ingezet om de kinderen meer zelfstandigheid te geven en ze een betere toekomst te bieden, is het voor de gemeente ook financieel interessant om leerlingen zelfstandig te laten reizen. “Het gaat toch om behoorlijke afstanden die gereisd worden. Dat kost met het OV ook nog aardig wat, maar dat is maar een fractie van wat reizen met de taxi kost. En als een kind met de fiets reist is dat nog sterker het geval. Dus in die zin is het een win-winsituatie, maar de insteek van dit alles is niet om als gemeente voordeliger uit te zijn. Het gaat echt om de zelfredzaamheid van die kinderen”, benadrukt Naafs.

En omdat dit het afgelopen jaar succesvol is geweest, is men in de gemeente Twenterand nu bezig de volgende ronde voor te bereiden. Momenteel zijn er zo’n dertig leerlingen in beeld waarvan wordt gedacht dat ze de overstap van taxivervoer naar zelfstandig reizen kunnen maken. Naafs: “De komende tijd wordt duidelijk, onder meer door gesprekken met de ouders, met welke kinderen we daadwerkelijk dat traject gaan volgen. We verwachten dat er uiteindelijk ongeveer twintig aan het programma gaan deelnemen.”

Foto: gemeente Twenterand